|
|||||||||||||||||||||
 |
 Ekspozycja
stała z historii Ziemi Jesenickiej Na wstępie ekspozycji została przedstawiona historia regionu od czasów najdawniejszych aż do 1918 r. Można tutaj zobaczyć kopię tablicy pamiątkowej biskupa wrocławskiego Jana Thurzo (wsławił się renesansową przebudową gotyckiego zamku w Jaworniku (Javorník), kopię późnogotyckiej madonny z Uhelnej u Jawornika oraz przykład średniowiecznej broni palnej w postaci hakownicy z Vidnavy z końca XV w. Główna część ekspozycji poświęcona jest historii górnictwa na Ziemi Jesenickiej w XV-XVII w. Obszernie wykorzystano ilustracje sposobu wydobycia rud oraz ich późniejszej przeróbki, modele urządzeń wydobywczych oraz trójwymiarowe dowody materialne działalności górniczej. Wymienione eksponaty świadczą o sławie górnictwa jesenickiego. Początek historii Ziemi Jesenickiej został przedstawiony w szklanych witrynach, w których wystawione są znaleziska archeologiczne, poświadczające historię regionu już od młodszej epoki kamiennej. Ponadto wystawiona jest kolekcja przedmiotów brązowych z młodszej epoki brązu ze Skorošic u Žulovej oraz zbiór żelaznych znalezisk archeologicznych z Ziemi Jesenickiej, istotnych dla poznania początków historii regionu. O kilkaset lat młodsze są przykłady manufaktur i ich produktów istniejących na Ziemi Jesenickiej – hut szkła i żelaza oraz zakładów włókienniczych. Zbiór wierszy niemieckiego poety romantycznego Josefa v. Eichendorffa wraz z portretem kompozytora i dyrygenta Karla Dittersa von Dittersdorf przedstawiają dwie wybitne postaci kultury europejskiej, które część swojego życia spędziły w tym regionie. Celem ekspozycji jest podkreślenie, głównie za pośrednictwem fotografii, bogatej przeszłości kulturalnej regionu. Wymienić należy zwłaszcza barokowy klasztor pijarów w Bílej Vodzie, historyczną zabudowę we Vidnavie, weduty miast i miasteczek na Ziemi Jesenickiej włącznie z litografiami Jesenika z 1 poł. XIX w. Udokumentowane zostały też przykłady budownictwa romańskiego i gotyckiego w regionie (zamki Kaltenštejn, Rychleby, Žulová). Środkowa część ekspozycji została poświęcona pozostałym formom wykorzystywania zasobów naturalnych Ziemi Jesenickiej. Fotografie oraz trójwymiarowe eksponaty pamiątek z kamienia stanowią dokumentację kamieniarstwa, w którym miejscowi twórcy osiągali mistrzostwo już w średniowieczu. Ważnym pod względem ekonomicznym dla regionu było też wapiennictwo. O zakresie tej działalności świadczą fotografie kamieniołomu marmuru oraz jednej z największych wapniarni. Wystawione zostały również narzędzia wykorzystywane w tych specjalnościach. W tej części została także przypomniana tragedia tzw. strajku frywaldowskiego (Frývaldovská stávka), choć w oryginalnym, jeszcze jednostronne tendencyjnym ujęciu. Ostatnia część ekspozycji jest poświęcona historii balneologii i hydroterapii. Została ona udostępniona zwiedzającym w 1982 r. i częściowo widoczny jest w niej ślad okresu powstania. Mimo to wiele dokumentów i dowodów materialnych przybliża historię poszczególnych uzdrowisk na Ziemi Jesenickiej oraz wybitne postaci ich założycieli Vincenza Priessnitza i Johanna Schrotha, a także przyczynia się do zrozumienia tradycji balneologii na Ziemi Jesenickiej oraz jej wkładu w region i jego współczesność.
|
|
| Ekspozycja
fauny i flory Ziemi Jesenickiej Ekspozycja prezentująca najbardziej charakterystyczną faunę i florę w regionie jesenickim została przygotowana na nowo w 2005 r. i stanowi logiczne nawiązanie do ekspozycji geologicznej muzeum, na której zaprezentowana została przyroda nieożywiona. Już przy wejściu do pomieszczenia uwagę zwiedzających przyciągnie odważnie i oryginalnie rozwiązana witryna centralna, która stanowi dominantę ekspozycji. Doskonałe połączenie materiałów naturalnych, drewna i szkła potęguje ogólne wrażenia z wystawy. Autorem tej interesującej konstrukcji jest jesenicki architekt Jaromír Knotek. Wystawiane eksponaty umieszczone są na szklanych półkach wokół witryny oraz pośrodku, gdzie tworzą centralną dioramę. Dzięki takiemu układowi zwiedzający obchodząc witrynę zaznajamiają się stopniowo z kilkudziesięcioma gatunkami zwierząt zaprezentowanymi w formie preparatów dermoplastycznych. Wśród nich przeważają preparaty ptaków – są tu sowy, ptaki drapieżne, wodne, grzebiące i dzięcioły oraz wiele drobnych ptaków z rzędu wróblowatych. Ssaki reprezentują przede wszystkim mniejsze i drobne gatunki: owadożerne, nietoperze, gryzonie i drapieżnicy. Dla przykładu wymieńmy najciekawsze gatunki wystawianych zwierząt: orzeł przedni, sokół wędrowny, puchacz, płomykówka, bocian czarny, wodnik, głuszec, jarząbek, dzięcioł czarny, dzięcioł średni, kukułka, srokosz, krzyżodziób świerkowy, ryjówka górska, zębiełek karliczek, mroczek pozłocisty, popielica, mysz polna, gronostaj, kuna domowa, lis pospolity, borsuk. Wrażenia przyrodoznawcze w miły sposób uzupełnia środkowa instalacja (drzewo). Zwierzęta i rośliny zostały tu umieszczone bez podstawek, w naturalnych pozycjach i jakby w naturalnym środowisku. Uważny widz odkryje tu nawet chrabąszcze i motyle. Oczywisty element doskonałej prezentacji, oprócz dokładnego opisu wszystkich wystawianych przedmiotów stanowi także ich precyzyjne oświetlenie. W samodzielnej małej witrynie zostały zaprezentowane preparaty osteologiczne, przede wszystkim czaszki ssaków i ptaków oraz kolekcja spreparowanych jaj ptasich. Na ścianach pomieszczenia zwiedzający mogą zobaczyć szereg gablot entomologicznych ze spreparowanymi owadami. Wśród nich znajdują się nowe zbiory oraz przykłady starych, równie dobrze wykonanych, prac muzealnych. Zwiedzających zainteresują także eksponaty botaniczne: przekroje pni drzewnych oraz zielnikowe okazy roślin jesenickich. Trzy duże panele naścienne w rogach sali zawierają ogólne oraz szczegółowe informacje o przyrodzie Wysokiego Jesenika (Hrubý Jeseník), Gór Złotych (Rychlebské hory), Przedgórza Żulovskiego (Žulovská pahorkatina) oraz Obniżenia Otmuchowskiego (Vidnavská nížina). Stosunkowo obszerną część tekstów oraz materiału towarzyszącego poświęcono ochronie przyrody na Ziemi Jesenickiej, w tym przede wszystkim historii i współczesności Parku Krajobrazowego Jeseniki (CHKO, Chráněná krajinná oblast Jeseníky). |
|
| Ekspozycja
stała Vincenz Priessnitz i uzdrowisko Gräfenberk – dom rodzinny V. Priessnitza Najnowszą wystawą udostępnioną zwiedzającym jest ekspozycja stała poświęcona postaci V. Priessnitza oraz rozwojowi uzdrowisk jesenickich. Ekspozycja została zorganizowana z okazji 200. rocznicy urodzin Priessnitza, która znalazła się w kalendarzu ważnych rocznic kulturalnych UNESCO. Otwarto ją 2 października 1999 w domu, w którym Priessnitz zorganizował pierwszy instytut hydroterapii na świecie w Uzdrowisku Jesenik. Według autorów ekspozycja ma przyczynić się do ożywienia zainteresowania postacią genialnego uzdrowiciela Vincenza Priessnitza oraz przybliżyć współczesnym jego przesłanie. W ekspozycji znajdują się bogate dokumenty źródłowe i materialne dotyczące życia i twórczości Priessnitza, przedmioty osobiste należące do niego i jego rodziny oraz dokumenty, które przybliżają zainteresowanym rozwój uzdrowisk od śmierci założyciela po czasy współczesne. Do najcenniejszych eksponatów bez wątpienia należą oryginały oraz uwierzytelnione kopie cennych archiwaliów (wpis w metryce o narodzinach i chrzcie Vincenza Priessnitza, jego paszport, część rękopisów V.P.), biżuteria rodzinna, obrazy z kolekcji muzealnej oraz wyjątkowy zbiór literatury dotyczącej hydroterapii. Do ciekawostek ekspozycji należą makieta sceny uzdrowiskowej z XIX w. oraz manekin samego Priessnitza naturalnych rozmiarów. |
|
przekład: Tadeusz Kuchejda a Tomasz Grabiński [www.epreklady.cz]
|
